Jan Czerski
16.11.1965
Jan Czerski 1845 – 1892
Jeden z najwybitniejszych badaczy Syberii urodził się 3 maja 1845 r. w majątku Swolna na Białorusi. Za udział w powstaniu styczniowym został skazany na karną służbę wojskową na Syberii. W drodze na zesłanie zetknął się z Aleksandrem Czekanowskim, który rozbudził w nim zainteresowanie geologią i pracami badawczymi. Początkowo przebywał w Omsku, gdzie dzięki dostępowi do biblioteki uzupełniał swoje, przerwane powstaniem, wykształcenie. Jeszcze w trakcie służby nawiązał kontakt z Akademią Nauk, do której wysyłał zbierane w okolicach Omska eksponaty przyrodnicze i geologiczne. W 1869 r. został zwolniony ze służby i karnie osiedlony w Omsku, z którego po dwóch latach przeniósł się, za zgodą władz, do Irkucka. Tutaj związał się z Oddziałem Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego, w którym został bibliotekarzem. Rozpoczął także współpracę z innymi zesłańcami i badaczami – Benedyktem Dybowskim, Aleksandrem Czekanowskim, Mikołajem Hartungiem. Odbył wyprawy w Sajany Wschodnie, pasmo Kitojskich Golców i Tunkińskich Golców, gdzie zgromadził obszerną dokumentację geologiczną i szereg próbek i eksponatów dla Towarzystwa Geograficznego i Akademii Nauk. W 1877 rozpoczął gruntowne, czteroletnie badania wybrzeży Bajkału, które zaowocowały sporządzeniem znakomitej mapy geologicznej regionu. Wraz z innym zesłańcem Michałem Witkowskim badał kraj zabajkalski, docierając do Kiachty. W latach 1882/1883 spędził wiele miesięcy we wsi Prieobrażeńsk nad Dolną Tunguzką prowadząc gruntowne badania geologiczne, meteorologiczne i przyrodnicze.
W 885 r., w trakcie podróży do Petersburga dokonał dokładnych badań geologicznych wzdł€ż traktu wiodącego z Irkucka do Uralu, dając tym samym fundamenty wiedzy o geologii całej Syberii. W 1891 r. stanął na czele wyprawy rosyjskiej Akademii Nauk do północno-wschodniej Syberii i na Kołymę. W wyprawie towarzyszyli mu żona Mawra i syn Aleksander. Przez Irkuck dotarł Jakucka. W dalszym ciągu, po przekroczeniu Gór Wierchojańskich i pasma nazwanego potem Górami Czerskiego, zatrzymał się w Wierchniekołymsku, gdzie przezimował. Trudne warunki spowodowały poważne pogorszenie się już wcześnie złego stanu zdrowia. Mimo to wiosną wyprawa wyruszyła w dalszą drogę. W trakcie spływu w dół Kołymy Jan Czerski zmarł 25 czerwca 1892 r., w łodzi, niedaleko wybrzeża Morza Wschodniosyberyjskiego. W miejscu śmierci badacza ustawiono na brzegu drewniany krzyż, zaś jego samego pochowano nieco dalej w dół rzeki, w miejscowości Kołymskoj. Wyprawę doprowadziła do końca Marfa Czerska.
