Wspólnota Polska
historia
.wspolnotapolska.org.pl

bł. Jolanta

19.02.1244-15.06.2013

Jolanta urodziła się, jako ósme dziecko króla węgierskiego Beli IV z dynastii Arpadów i Marii, córki cesarza bizantyńskiego Teodora I Laskarisa. Z małżeństwa Beli IV i Marii Laskaris przyszło na świat dziesięcioro dzieci: Bela, Stefan, Małgorzata - zmarła jako jedenastoletnia dziewczynka, Kinga, kanonizowana przez Jana Pawła II,  Anna, Konstancja, Katarzyna - zmarła w wieku lat 5, Elżbieta, Małgorzata - zaliczona w poczet świętych oraz Jolanta, błogosławiona.
Córka królewicza Stefana, Maria wyszła za mąż za Karola, króla Sycylii i z tego małżeństwa urodził się syn, Ludwik, franciszkanin, późniejszy biskup, zaliczony w r. 1316 przez papieża Jana XXII w poczet świętych. Annę wydano za mąż za Roczysława, księcia Kroacji; Kinga została poślubiona księciu krakowsko - sandomierskiemu Bolesławowi, synowi Leszka Białego, a bratu bł. Salomei; Konstancja wyszła za mąż za księcia ruskiego Lwa; Jolanta za księcia Wielkopolski, Bolesława zwanego Pobożnym; Elżbieta została poślubiona księciu bawarskiemu Ottonowi; Małgorzatę rodzice oddali do klasztoru dominikanek.
W XIII wieku Węgry uchodziły za jedno z najpotężniejszych  i najbogatszych państw w Europie, dlatego para królewska uważała małżeństwa swoich córek raczej za okazję do umocnienia i zapewnienia mu ochrony przed grożącym najazdem Tatarów, aniżeli za związki odpowiadające pozycji majątkowej i politycznej swojego kraju. Taką postawę para królewska zajmowała
zwłaszcza w stosunku do Konstancji i Kingi, a potem Jolanty.
Tak więc z ośmiu córek Beli IV aż trzy zostały wyniesione na ołtarze: św. Kinga (żona księcia krakowskiego i sandomierskiego Bolesława Wstydliwego), św. Małgorzata (dominikanka) i bł. Jolanta (żona księcia kalisko-gnieźnieńskiego Bolesława Pobożnego). Ciotką Jolanty była św. Elżbieta, a żoną stryja bł. Salomea.
Jolanta przyszła na świat w prawdopodobnie w Ostrzychomiu ok. 1244 r. Gdy była kilkuletnia dziewczynką, zgodnie z ówczesnymi zwyczajami, została wysłana przez ojca na dwór starszej siostry Kingi, do Krakowa. Wiązało się to najprawdopodobniej z planowanym małżeństwem z jednym z piastowskich książąt. Przebywając około 10 lat na Wawelu poznawała polskie zwyczaje i opanowała polski język. W Krakowie ukształtowała się pod kierunkiem Kingi jej sylwetka duchowa, nacechowana ascetyczną pobożnością z kręgu franciszkańskiego. Surowe, półzakonne obyczaje odcisnęły na psychice Jolanty trwałe piętno, które zaowocowało jej postawą jako księżnej kaliskiej, następnie mniszki zakonu św. Klary.
W 1256 r., gdy miała ledwie 12 lat została zaręczona z księciem kaliskim Bolesławem Pobożnym. Dwa lata później, w 1258 r. , za specjalną dyspensą papieską ze względu na wiek Jolanty, udzielił im w Krakowie ślubu biskup krakowski Prandota. Książę miał wówczas 37 lat, Jolanta ledwie 14. Po ślubie książęca para zamieszkała w Kaliszu. W 1257 r. zmarł starszy brat Bolesława, książę wielkopolski Przemysł I. Pozostawił po sobie syna Przemysła II (koronowanego w 1295 na króla Polski) i cztery córki. Ich opiekunem i władcą całej Wielkopolski, aż do osiągnięcia pełnoletniości przez Przemysła, został Bolesław. Jolanta urodziła księciu trzy córki. W latach 1263-1276 przyszły na świat: Elżbieta (późniejsza żona Henryka Grubego, księcia wrocławskiego), Jadwiga (poślubiona Władysławowi Łokietkowi, od 1320 r. królowi zjednoczonej Polski, matka Kazimierza Wielkiego) i Anna, która wstąpiła do klarysek. Obok rodzonych trzech córek Bolesława i Jolanty pojawiają się u boku książęcej pary jeszcze cztery przybrane - sieroty po Przemysławie. Z tych siedmiu dziewczynek wychowywanych przez Jolantę i jej męża pięć wstąpiło do klasztoru. Błogosławiona Jolanta w dostępnym sobie zakresie i na miarę ówczesnych czasów współuczestniczyła w rządach męża. Jej rola znalazła swój wyraz w zapiskach kronikarskich, gdzie czytamy, że Bolesław był tym, który miał za żonę Jolentę. Określenie to niezwykłe w wiekach średnich, gdzie księżne pozostawały z reguły w cieniu małżonka. W sprawach wagi państwowej wspierała politykę męża, co znalazło wyraz w wystawianych przez księcia dokumentach, w których Bolesław tytułuje ją umiłowaną małżonką, panią Jolentą.
Największe pole działalności Błogosławionej to dobroczynność oraz fundacje dla Kościoła. Pozostając pod jej niewątpliwym wpływem Bolesław ufundował klasztory franciszkańskie w Kaliszu, Gnieźnie, Obornikach, Pyzdrach czy Śremie. Chojnie wyposażył również klasztory klarysek w Zawichoście, benedyktynów w Mogilnie i cysterek w Ołoboku. Także fara kostrzyńska istnieje dzięki fundacji Jolanty. Dzięki wpływowi Jolanty książę Bolesław zasłużył u potomnych na przydomek "Pobożny". Po ponad dwudziestu latach wspólnego i według wszelkich przesłanek szczęśliwego życia księżna Jolanta została wdową. Bolesław Pobożny zmarł 13 kwietnia 1279 r.
Tak się złożyło, że mąż Jolanty Bolesław Pobożny i mąż jej starszej siostry św. Kingi Bolesław Wstydliwy zmarli w tym samym roku. W następnym roku księżna Kinga, aktem z 6 lipca 1280 roku, ufundowała w Sączu klasztor sióstr Klarysek wraz z kościołem p.w. św. Klary, do którego wstąpiła razem z młodszą siostrą. Po kilku latach, prawdopodobnie w 1284 r. Błogosławiona opuściła klasztor starosądecki i przeniosła się do ufundowanego przez bratanka zmarłego męża, Przemysła II, klasztoru klarysek w Gnieźnie. W klasztorze - jak powiadała stara tradycja zakonna - mimo swego pochodzenia i wieku dostojnego, pełniła funkcje służebne. Miała zajmować bardzo ciasną celę, przylegającą do schodów i blisko kuchni. W myśl surowych przepisów klarysek, Jolanta czynnie praktykowała skrajne ubóstwo i oderwanie od świata. Jej dzień wyznaczały modlitwy wspólnotowe i osobiste zanoszone przed Oblicze Trójjedynego w oznaczone godziny kanoniczne, także nocne. Ze źródeł hagiograficznych dowiadujemy się, że Błogosławiona preferowała kontemplację tajemnic pasyjnych. Istnieje ślad jej życia mistycznego w podaniu, że podczas medytacji dostąpiła wizji oblanego blaskiem Jezusa ubiczowanego, przywiązanego do słupa. Błogosławiona Jolanta zmarła w gnieźnieńskim klasztorze klarysek. Dzienna data śmierci była znana dzięki zapisowi w  nekrologu opactwa lądzkiego określającego dies natalis (dzień narodzin dla nieba) Jolanty na 17 czerwca. Ponieważ po raz ostatni wymieniana była jako żyjąca w dokumencie swego zięcia, Władysława Łokietka, datowanym na czerwiec 1298 r. uznano , że śmierć nastąpiła w tymże roku. Jednak niedawno, w zasobach Wojewódzkiego Archiwum w Poznaniu, odkryto dokument prepozyta gnieźnieńskiego Mikołaja, na którym podpisała się 26 grudnia 1303  "Pani księżna, wdowa po księciu Bolesławie". Odtąd przyjmujemy, że błogosławiona Jolanta zmarła 17 czerwca 1304 roku, czyli siedemset lat temu.
Zmarła w opinii świętości. Jej grób zasłynął wkrótce łaskami i cudami i stał się miejscem pielgrzymek. Jednak na swojego hagiografa i rozpoczęcie procesu kanonicznego przyszło bł. Jolencie długo czekać. Wiek XVII przyniósł znaczne ożywienie jej kultu, mimo to dopiero papież Leon XII,14 czerwca 1827, dokonał formalnej beatyfikacji. W siedem lat później uroczystości beatyfikacyjne odbyły się w Gnieźnie; relikwie przeniesiono wtedy na ołtarz kaplicy klarysek, którą odtąd poczęto nazywać imieniem bł. Jolenty. Grób bł. Jolanty nawiedzili między innymi: jej wnuczka Elżbieta Łokietkówna, żona króla węgierskiego Karola II Roberta, babcia królowej Jadwigi, w 1372 r.; Zygmunt I Stary, w 1512 r.; Zygmunt III Waza w 1623 r.
Błogosławiona Jolanta jest patronką archidiecezji gnieźnieńskiej oraz miasta Kalisza.
W ikonografii bł. Jolanta przedstawiana jest w habicie klaryski. Czasami klęczy obok św. Kingi.
 
Kalendarium życia bł. Jolanty
1244 W Ostrzyhomiu na Węgrzech przychodzi na świat Jolanta. W wieku kilku lat zostaje przywieziona na dwór swojej siostry Kingi w Krakowie. Tu jest wychowywana i kształcona.
08.05.1254 Jolanta, w Krakowie, bierze udział w uroczystościach pokanonizacyjnych św. Stanisława.
1256 Zaręczyny Jolanty z księciem kalisko-gnieźnieńskim Bolesławem Pobożnym.
1258 Ślub Jolanty z księciem kalisko-gnieźnieńskim Bolesławem Pobożnym.
Jolanta udaje się do Kalisza na dwór męża.
1263 -1276   W tym czasie na świat przyszły trzy córki Bolesława Pobożnego i Jolanty: Elżbieta, późniejsza żona Henryka Grubego, księcia legnickiego; Jadwiga, późniejsza żona króla Władysława Łokietka; Anna, przeznaczona przez rodziców do życia zakonnego - klaryska w Gnieźnie.
22 maja 1269 r. W Krakowie odbywa się uroczysty pogrzeb bł. Salomei (†1268), pierwszej polskiej klaryski (1245), siostry Bolesława Wstydliwego. W pogrzebie bierze udział Bolesław Pobożny i Jolanta.
7 kwietnia 1279 r. w Kaliszu zmarł książę Bolesław Pobożny, małżonek Jolanty, która po jego pogrzebie udała się do Krakowa, do siostry Kingi.
10 grudnia 1279 r. zmarł książę Bolesław Wstydliwy, małżonek Kingi. Jolanta i Kinga biorą udział w jego pogrzebie, a potem udają się do Sącza, gdzie w lipcu 1280 roku Kinga zakłada klasztor Sióstr Klarysek.
1283 lub 1284   Jolanta wraca do Gniezna, gdzie bratanek,
Przemysław II, funduje klasztor Świętej Klary.
1285 Jolanta jest już klaryską w swoim klasztorze gnieźnieńskim, w którym przebywa do śmierci.
17 czerwca 1304 Śmierć Jolanty.

Relikwie bł. Jolanty
Obecnie większa część relikwii znajduje się w kościele OO. Franciszkanów w Gnieźnie. Spoczywają w relikwiarzu składającym się z części ozdobnej, w kształcie kościółka, i umieszczonej w niej trumienki cynowej, zawierającej kości Błogosławionej. Znajduje się w niej czaszka i dalszych 27 kości, a także cząsteczki kostne w woreczku i pewna ilość przedmiotów, takich jak: część płaszcza zakonnego, szkaplerz oraz dębowe resztki pierwotnej trumny.
Relikwie bł. Jolenty mają swoją historię. Jej ciało złożono najpierw do bogato zdobionej, obitej atłasem lub aksamitem trumny. Komisja beatyfikacyjna z 1631 roku znajduje tylko pozostałości trumny i stwierdza, iż „chociaż kości były złożone w bardzo wilgotnym miejscu, a nawet błotnistym, cudowny jednak i woniejący i nad woń milszy zapach wydawały, a nawet sama błotnista ziemia tę woń wydawała”. W XVIII wieku ciało Błogosławionej „złożone było w grobie ozdobionym [...] mauzoleum, w kaplicy jej zakonu w Gnieźnie.” Kaplica ta wzniesiona była na dwóch poziomach. Niższy, objęty klauzurą, nazwany został Kaplicą Jolenty i tam właśnie znajdował się grób Błogosławionej, a obok umieszczone były drzwiczki, umożliwiające pobieranie ziemi, uważanej za cudowną. Dokoła grobowca zawieszono tabliczki wotywne z podziękowaniami za uzyskane łaski. Tuż przy grobie stał mały stoliczek, na nim zaś skrzynka z habitem Jolenty, resztkami dawnej trumny oraz drewniany talerzyk, z którego jadała Błogosławiona.
Po dekrecie beatyfikacji grób zastąpiła kaplica z relikwiami. Dopiero jednak w 1884 roku władze pruskie zezwoliły na ogłoszenie beatyfikacji i odpust. 13 czerwca tego roku zdjęto drewniane mauzoleum, otworzono murowany grób i wydobyto cynową trumnę z 1797 roku. W dniu następnym przeniesiono relikwie Jolenty na ołtarz górnej kaplicy Klarysek. Osiem lat później relikwie zostały przeniesione z drewnianej, bokami oszklonej trumienki do innej - spiżowej, złoconej i ozdobionej emaliami.
Po II wojnie światowej dążono do kanonizacji Błogosławionej. Ksiądz kardynał Stefan Wyszyński, arcybiskup metropolita gnieźnieński i warszawski, Prymas Polski, postanowił osobiście zbadać autentyczność relikwii bł. Jolenty. Dla tego celu powołana została specjalna komisja. 18 marca 1958 odśpiewano hymn Veni Creator, odmówiono modlitwę do bł. Jolenty i zaprzysiężono komisję. Po tych wstępnych czynnościach otworzono trumienkę, której zawartość, od tamtego czasu, nie zmieniła się do dnia dzisiejszego.