bł. Bolesława Maria Lament
03.07.1862-29.01.2013
Bolesława Maria Lament urodziła się 3 lipca 1862 roku w Łowiczu, jako najstarsze spośród ośmiorga dzieci szewca Marcina Lamenta i Łucji z domu Cyganowskiej. Rodzina była uboga, ale głęboko religijna. Atmosfera panująca w domu miała znaczny wpływ na kształtowanie osobowości dziecka, które już od najmłodszych lat posiadło cenny dar modlitwy. W wieku 18 lat, w 1880 r. ukończyła ze złotym medalem trzyletnie, rosyjskie progimnazjum w Łowiczu. Następnie przez dwa lata kształciła się w Warszawie w zawodzie krawcowej, po czym założyła w Łowiczu własną pracownię krawiecką. W 1884, mając 22 lata, wstąpiła w Warszawie do organizującego się w konspiracji zgromadzenia Sióstr Rodziny Marii. Była gorliwą zakonnicą, odznaczała się darem modlitwy, skupienia, powagą i wiernością w wypełnianiu swoich obowiązków. Pracowała na różnych placówkach zgromadzenia: w Warszawie, Petersburgu, Odessie, Iłłukszcie i Symferopolu na Krymie, pełniąc funkcje wychowawczyni i nauczycielki w szkołach podstawowych. Jednak przed złożeniem profesji wieczystej, odczuwając niepewność co do kierunku swojej drogi życiowej i za radą spowiednika powróciła do domu rodzinnego w Łowiczu. W 1893 r. zamieszkała w Warszawie, dokąd po śmierci ojca sprowadziła również młodszego brata i owdowiałą matkę. Ciężko pracując w zawodzie krawcowej dla zapewnienia materialnego bytu rodzinie poświęcała się również pracy charytatywnej wśród ubogich i bezdomnych, prowadząc między innymi dom noclegowy na Pradze. W tym czasie zetknęła się z bł. o. Honoratem Koźmińskim, kapucynem, który stał się jej duchowym przewodnikiem. Pod wpływem jego sugestii wstąpiła do III zakonu św. Franciszka i została jego przełożoną w jednej z warszawskich parafii. Odnajdując w sobie powołanie do służby dla zjednoczenia Kościoła postanowiła, za radą o. Honorata, rozpocząć pracę wśród prawosławnych. W 1903 r. opuściła Warszawę i udała się do Mohylewa nad Dnieprem gdzie oddała się pracy nad katolickim wychowaniem młodzieży. W 1905 roku założyła w Mohylewie, z pomocą jezuity o. Józefa Wiercińskiego, Towarzystwo Świętej Rodziny, które przyjmie później nazwę Zgromadzenie Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny. Nowemu zgromadzeniu wyznaczyła za cel wspieranie dzieła zjednoczenia chrześcijan na Wschodzie z Kościołem katolickim oraz umacnianie katolików w wierze. W 1906 r. Bolesława Maria Lament złożyła w raz z dwiema towarzyszkami pierwsze śluby zakonne w nowym Zgromadzeniu. W 1907 roku siostry przeniosły się do Petersburga, gdzie rozwinęły działalność wychowawczą wśród dzieci i młodzieży. W 1913 r. wszystkie trzy złożyły śluby wieczyste. W tym samym roku Błogosławiona poszerzyła działalność zgromadzenia na Finlandię, zakładając internat dla młodzieży żeńskiej w Wyborgu.
Po wybuchu rewolucji październikowej Zgromadzenie utraciło wszelkie możliwości działania. Siostry były represjonowane i więzione za naukę religii, a jedna z nich została wywieziona na Syberię. Zmuszone do opuszczenia Rosji, powróciły do Polski w 1921 r. W 1922 r. na pewien czas osiadły w Chełmnie na Pomorzu, gdzie starały się otoczyć opieką młode repatriantki z Rosji. Tam też siostry po raz pierwszy przywdziały habity. Działająca dotąd na podstawie ustnych przyzwoleń uzyskała siostra Bolesława w 1925 r. zgodę na zorganizowanie w Piątnicy pod Łomżą nowicjatu i domu macierzystego. W roku następnym przeniosła dom macierzysty zgromadzenia wraz z nowicjatem do Ratowa w diecezji płockiej, w powiecie mławskim. Bolesława Lament za główny teren działalności obrała wschodnie kresy, zamieszkałe przez ubogą ludność w przeważającej części prawosławną. W 1935 roku m. Bolesława z powodu podeszłego wieku zrzekła się obowiązków przełożonej generalnej i osiadła w Białymstoku. Zgromadzenie liczyło wówczas 174 siostry, 26 nowicjuszek i 9 postulantek, które pracowały na 22 placówkach w Polsce oraz w Estonii i w Rzymie. Decyzją nowej przełożonej generalnej m. Bolesława została przeniesiona z Ratowa do Białegostoku, gdzie w ciągu czterech lat otworzyła dwa przedszkola, szkołę zawodową i gimnazjum ogólnokształcące. Z jej inicjatywy siostry objęły pracę w dwu internatach, w stołówce, w domu noclegowym i otoczyły opieką więźniów. Druga wojna światowa znów przyniosła dotkliwe straty w działalności Zgromadzenia. Większość placówek zostało zlikwidowanych, a w tych, które pozostały, m. Bolesława zmieniała formy pracy, dostosowując je do potrzeb czasu. Dla dzieci bezdomnych przeznaczyła jeden z domów Zgromadzenia w Białymstoku, przy ul. Stołecznej 5. Dzieliła się z nimi skromnymi zapasami domowymi. Zorganizowała też ukrytą szkołę polską pod pretekstem przygotowania dzieci do spowiedzi i Komunii Świętej.
W 1941 roku m. Bolesława została sparaliżowana. Wówczas to czynne apostolstwo zamieniła na apostolstwo modlitwy i cierpienia. Będąc obłożnie chorą, dyktowała swojej sekretarce Dyrektorium, czyli wyjaśnienia do Konstytucji zgromadzenia, uzupełniając je cytatami z literatury ascetycznej.
Matka Bolesława Maria Lament zmarła 29 stycznia 1946 roku w Białymstoku, przeżywszy 84 lata. Jej zwłoki przewieziono do klasztoru w Ratowie i pochowano w krypcie pod kościołem św. Antoniego.
Ojciec Święty Jan Paweł II w dniu 5 czerwca 1991 roku, podczas IV pielgrzymki do Ojczyzny, ogłosił Bolesławę Lament błogosławioną. Podczas homilii, w dniu beatyfikacji, powiedział między innymi:
„W głębokim poczuciu odpowiedzialności za cały Kościół, boleśnie przeżywała Bolesława brak jedności Kościoła. Sama doświadczała skutków wielorakich podziałów, a nawet nienawiści narodowych i wyznaniowych, pogłębionych jeszcze bardziej przez ówczesne stosunki polityczne. Dlatego też głównym celem jej życia oraz założonego przez nią Zgromadzenia stała się jedność Kościoła, ta jedność, o którą modlił się w Wielki Czwartek w wieczerniku Chrystus: ,,Ojcze Święty, zachowaj ich w Twoim imieniu, które mi dałeś, aby tak jak my stanowili jedno" (J 17,11). Służyła matka Lament sprawie zjednoczenia tam zwłaszcza, gdzie podział zaznaczał się ze szczególną ostrością. Nie szczędziła niczego, byle tylko umacniać wiarę i rozpalać miłość do Boga, byle tylko przyczynić się do wzajemnego zbliżenia katolików i prawosławnych: «żebyśmy wszyscy – jak mówiła – miłowali się i stanowili jedno.» Pracę na rzecz jedności Kościoła, zwłaszcza na terenach wschodnich, uważała za szczególną łaskę Bożej Opatrzności. Długo przed Soborem Watykańskim II stała się inspiratorką ekumenizmu w życiu codziennym przez miłość. Lud Boży w Polsce i na terenach jej apostolstwa będzie mógł odtąd odwoływać się w modlitwie liturgicznej Kościoła do jej orędownictwa oraz czerpać z jej życia wzór do naśladowania."
Od kilku lat przed Zgromadzeniem Sióstr Świętej Rodziny na nowo otworzyły się ogromne możliwości pracy na Wschodzie. Powstały nowe placówki Zgromadzenia w Rosji, na Litwie i Białorusi. Są to na razie : Moskwa, Rostów, Batajsk, Wilno, Ejszyszki, Boruny, Mohylew, Oszmiana, Pińsk, Łahiszyn i Baranowicze z nowo powstającym domem nowicjatu.
Historia Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny
Zgromadzenie Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny (Congregatio Sororum Missionariarum Sanctae Familiae) zostało założone przez bł. Bolesławę Lament w 1905 roku w Mohylewie nad Dnieprem, w celu przygotowania i realizowania idei zjednoczenia chrześcijan wschodnich z Kościołem katolickim, a równocześnie umacniania w wierze katolików, których jedność z Kościołem, w tamtych trudnych warunkach, była zagrożona. Wkrótce, bo już w 1907 roku wspólnota przeniosła się do Petersburga. Siostry zajęły się wychowaniem i nauczaniem dzieci i młodzieży bez względu na wyznanie czy narodowość. Pierwsze Konstytucje Zgromadzenia, zgodnie z myślą Założycielki, bazujące na duchowości ignacjańskiej, zatwierdzili abp Antoni Wnukowski i jego następca abp Wincenty Kluczyński tytułem próby, lecz na mocy decyzji wydanej tylko słownie, ze względu na ówczesne warunki polityczne. Udzielili pozwolenia, by siostry prowadziły życie wspólne według tych Konstytucji. Dekret erekcyjny na piśmie, wraz z aprobatą Konstytucji wydał w 1914 roku bp Jan Cieplak, administrator diecezji mohylewskiej. Dokument ten zaginął z powodu zawieruchy wojennej. Na nowo wydał dekret erekcyjny w Warszawie arcybiskup mohylewski Edward Ropp dnia 24 VI 1924 roku erygując Zgromadzenie dla diecezji mohylewskiej. Odnowioną zaś wersję Konstytucji 27 X 1925 roku aprobował biskup łomżyński Romuald Jałbrzykowski. Definitywnego zatwierdzenia Zgromadzenia na prawie papieskim dokonał Kard. I. Antoniutti, Prefekt Kongregacji ds. Zakonnych, Dekretem z dnia 7 lipca 1967 roku.
Przez pierwszych 16 lat Zgromadzenie prowadziło działalność na terenie Cesarstwa Rosyjskiego (Mohylew, Persburg, Wyborg), ukrywając swój zakonny charakter. Wybuch rewolucji październikowej i zmiany, które potem nastąpiły, spowodowały przerwanie pracy na tych terenach. W 1922 roku nastąpiło przemieszczenie sióstr do Polski i organizacja życia zakonnego od nowa. Pierwszą przystanią było Chełmno na Pomorzu, gdzie siostry objęły pracę w 1922 roku w Internacie Kresowym dla 200 dziewcząt repatriowanych z Rosji. Po raz pierwszy w Chełmnie siostry ubrały się w strój zakonny. Poczuły się na wolności, nie musiały więc ukrywać swojej przynależności do zakonu, co niestety miało miejsce na terenach Rosji carskiej. W roku 1923 Zgromadzenie nabyło własny dwupiętrowy dom przy ulicy Łożyńskiego 3, z myślą zorganizowania tam nowicjatu dla licznie zgłaszających się kandydatek, ale ówczesny ordynariusz chełmiński nie znając sióstr nie wyraził zgody. Z konieczności prowadzono tam internat dla 20 dziewcząt, szkołę zawodową i przedszkole, a w okresie wakacji letnich - kolonie i półkolonie.
W otwarciu nowicjatu pomógł bp Romuald Jałbrzykowski, ordynariusz łomżyński, który już zdążył poznać gorliwą i pełną poświęcenia pracę sióstr w Petersburgu i w Szkole Rzemiosł w Łomży. Nie tylko przyjął do diecezji, ale także poparł prośbę m. Bolesławy u zarządu wojskowego o udostępnienie baraku na fortach w Piątnicy koło Łomży. W czasie pielgrzymki do Rzymu w Roku świętym 1925 m. Bolesława spotkała tam swego arcypasterza bp. Jana Cieplaka, ordynariusza diecezji mohylewskiej. Znał on dobrze zgromadzenie z działalności w Petersburgu. Osobiście przedstawił Matkę Założycielkę z siostrami Ojcu świętemu Piusowi XI i biskupowi Julianowi Nowowiejskiemu, ordynariuszowi płockiemu, swojemu przyjacielowi, polecając jego opiece zgromadzenie. Biskup A. Nowowiejski zaraz zaproponował jeden z opuszczonych, starych budynków poklasztornych w Ratowie koło Mławy. Po dokonaniu koniecznych remontów klasztoru w Ratowie, przeniesiono tam w roku 1926 nowicjat i siedzibę domu generalnego. Oprócz wyżej wspomnianych domów zakonnych: w Chełmnie, Łomży, Piątnicy, Ratowie - m. Bolesława, jako przełożona generalna zgromadzenia w latach 1921-1935, założyła wiele placówek misyjno-ekumenicznych na kresach wschodnich Polski, w diecezji pińskiej: w Żytomierzu, Szpanowie, Brześciu nad Bugiem, w Prużanie, Raczkanach, Derewnie, Niedźwiedzicy, Krzywoszynie, Łahiszynie, Pińsku, Szereszewie, Baranowiczach i w Rudce; w archidiecezji wileńskiej: w Wilnie, Słonimie, Albertynie, Oszmianie, Holszanach, Konstantynowie, Rosi i w Białymstoku, nadto w Warszawie oraz za granicą w Tallinie i w Rzymie. Siostry prowadziły tam szkoły zawodowe, gimnazja, internaty, pensjonaty, kursy krawieckie, przedszkola, żłobki, sierocińce, ambulanse, stołówki dla bezrobotnych, domy noclegowe dla bezdomnych kobiet, domy emerytek, a nadto pracowały w szpitalach państwowych. Wszędzie nauczały religii. Dla ożywienia życia religijnego zakładały stowarzyszenia pobożne: Krucjatę Eucharystyczną, Arcybractwo Straży Honorowej i Kółka Żywego Różańca. Swoją troską siostry ogarniały również ludzi biednych, bezrobotnych, chorych, starców, a nawet organizowały pomoc materialną i duchową więźniom. Druga wojna światowa przyniosła dotkliwe straty w działalności zgromadzenia. Z istniejących 33 ośrodków działalności zgromadzenia pozostało tylko sześć. Pozostały domy zakonne w Ratowie, Rudce, Suchowoli i trzy w Białymstoku przy ul. Dąbrowskiego 1, Stołecznej 5 i Sitarskiej 25. Zgromadzenie posiadało także domy utworzone podczas II wojny światowej w Legionowie, Grójcu, Wawrzyszewie i w Białymstoku przy ul. Poleskiej 42. W czasie wojny zgromadzenie doznało wielu cierpień i strat: 4 siostry zginęły podczas działań wojennych, 20 zostało aresztowanych, 7 zesłano na przymusowe roboty, 1 trafiła do obozie koncentracyjnego, a przeszło 70 zostało wysiedlonych.
Po 1945 roku Polska znalazła się w nowej rzeczywistości politycznej. Komuniści przejęli władzę i rozpoczęli w Polsce realizację sowieckiego modelu społeczeństwa i państwa. Odgórne decyzje władz państwowych miały fatalny wpływ na działalność Kościoła w Polsce i działalność zewnętrzną zgromadzeń zakonnych, która była konsekwentnie ograniczana przez odbieranie prowadzonych dzieł. W tym okresie siostry niemal całkowicie przeszły od prac wykonywanych w zakładach państwowych do prac przy parafii. Większość placówek i domów opieki prowadzonych przez siostry zostało zamkniętych.
Warunki te zmieniały się w latach późniejszych, kiedy przed zgromadzeniem otworzyły się nowe perspektywy pracy i rozwoju. Od 1966 roku Zgromadzenie Sióstr Misjonarek rozszerzyło swoją działalność misyjną, wysyłając siostry do pracy apostolskiej w Stanach Zjednoczonych. Tam siostry pracując w szpitalach, wspomagały finansowo misje w Afryce. W cztery lata później wyjechały siostry na misje do Zambii, a w 1976 roku - do Libii, zaś w 1990 roku do Kenii.
Na Wschodzie obecność Zgromadzenia datuje się od 1905 roku, czyli od początku jego istnienia.. Ze względu na carski zakaz apostołowania siostry pracowały w ukryciu. Za misyjną działalność płaciły siostry więzieniem i zsyłką. Zmiany polityczne, jakie miały miejsce po 1989 r. pozwoliły na powrót sióstr, już oficjalnie, w habitach na Wschód. Zgromadzenie zaistniało ponownie na Litwie, Białorusi i w Rosji. Misja Zgromadzenia w tych krajach to praca od podstaw: przygotowanie do chrztu i innych sakramentów, dokształcanie i przygotowywanie katechetów w Instytucie Katechetycznym Księży Werbistów w Baranowiczach, zaradzanie biedzie, dożywianie dzieci, odwiedzanie samotnych i starców, prowadzenie kuchni Caritas. Z ogromnym trudem siostry zorganizowały Centrum Świętej Rodziny w Moskwie dla dzieci ulicy.
W Polsce aktualnie siostry służą Kościołowi świętemu na 25 placówkach, głównie jako nauczycielki-katechetki, organistki, kancelistki, zakrystianki, przedszkolanki, opiekunki w świetlicach, pielęgniarki w szpitalach i hospicjum, opiekunki parafialne, w posłudze bezdomnym i samotnym.
Zgromadzenie liczy 347 sióstr pracujących w Polsce, we Włoszech, w Zambii, w Kenii, w Stanach Zjednoczonych, na Białorusi, na Litwie i w Rosji.
