Wspólnota Polska
historia
.wspolnotapolska.org.pl

Michał Boym

16.11.1612

Michał Boym – 1614 - 1659

Urodzony we Lwowie w 1612 r. Michał Boym, wnuk Węgra z otoczenia Stefana Batorego i fundatora słynnej kaplicy Boimów, Jerzego Boyma, jezuita, dyplomata i uczony stał się najwybitniejszym w XVII wieku znawcą wschodniej Azji. Po ukończeniu szkół jezuickich we Lwowie i Krakowie, wyruszył w 1643 r. z Lizbony jako misjonarz Daleki Wschód. Po drodze zatrzymał się w Mozambiku – ówczesnej stolicy portugalskie kolonii w Afryce Wschodniej, gdzie sporządził pierwszy w polskim piśmiennictwie opis tej części kontynentu. Z Mozambiku udał się do Makau, portugalskiej posiadłości w Chinach, i dalej do Tonkinu dokąd przybył w 1644 r.  Pierwsze lata pobytu w Państwie Środka spędził na nauce języka i chińskich obyczajów, rozpoczął też wówczas naukowe badania, których owocem był wspaniały atlas Chin, przechowywany do dzisiaj w Bibliotece Watykańskiej.
Po kilku latach trafił na dwór ostatniego cesarza z dynastii Ming Jung-li. Chrześcijańskie w znacznym stopniu otoczenie cesarza, zmagającego się z najazdem Mandżurów, upatrywało sojuszników w papiestwie i europejskich potęgach. Obdarzony zaufaniem cesarza Michał Boym, został wysłany do Europy z misją szukania pomocy.  W1651 r. wyruszył jako cesarski ambasador w długą i niebezpieczną podróż powrotną przez niemal całą Azję. Z Makau do Goa, na zachodnim wybrzeżu Indii, dotarł statkiem i dalej drogą lądową, przez północno-zachodnie Indie, Persję i Anatolię do Smyrny na egejskim wybrzeżu Turcji, skąd ponownie statkiem wyruszył do Wenecji, aby w końcu 1652 r. przybyć do Rzymu. Czteroletni pobyt w Rzymie wykorzystał na intensywną pracę naukową. Jej owocem było ok. dwudziestu dzieł dotyczących chińskiej przyrody, geografii, kultury, medycyny, astrologii. W 1656 r. wyruszył z dyplomatyczną misją do Chin. Po ciężkiej podróży – tym razem przebył z zachodu na wschód całe Indie,  dotarł w 1658 r.  do Tonkinu. W 1659 skierował się do prowincji Kuangsi, ostatniej nad którą władał jeszcze Jung-li. Do cesarskiego dworu nie dotarł, zmarł z wyczerpania 22 sierpnia 1659 r., walcząc o przegraną sprawę opuszczonego władcy. Michał Boym pozostawił po sobie ogromny, zawarty w listach, rękopisach i drukowanych pracach dorobek naukowy, który stał się fundamentem dla europejskiej sinologii. Opracował znakomity atlas Chin uwzględniający położenie chińskiego muru i pustyni Gobi. Był pierwszym Europejczykiem, który pozostawił opis metod i specyfików chińskiej medycyny , między innymi diagnozowania za pomocą pomiaru tętna i terapii akupunkturą. Ślady jego naukowej i dyplomatycznej działalności nadal są odkrywane w najważniejszych europejskich archiwach, a uczeni trafiają na trop jego prac publikowanych przez innych autorów pod własnym nazwiskiem.