św. Melchior Grodziecki, kapłan, męczennik
19.02.1582-07.09.2013
Melchior Grodziecki urodził się pomiędzy 1582 a 1584 rokiem w Cieszynie. Pochodził z polskiej, szlacheckiej rodziny herbu Radwan, osiadłej na Śląsku Cieszyńskim, wywodzącej się ze wsi Grodziec, położonej między Białą a Cieszynem. Rodzina odgrywała na Śląsku i Morawach znaczną rolę. Dziad i stryj Melchiora pełnili urząd kasztelana cieszyńskiego, drugi stryj, Jan, był biskupem diecezji w Ołomuńcu, zaś trzeci stryj, Wacław, był dziekanem kolegiaty w Brnie. Szkołę średnią ukończył Melchior w kolegium jezuickim w Wiedniu. W trakcie nauki, w 1602 r., został przyjęty do Sodalicji Mariańskiej. Po ukończeniu kolegium, w 1603 r., rozpoczął nowicjat u jezuitów w Brnie. Fundatorami berneńskiego nowicjatu byli jego stryjowie: Jan i Wacław. Wraz z Melchiorem nowicjat odbywał jego przyjaciel, Józef Pongracz, z którym w przyszłości dostąpił męczeńskiej śmierci. W 1605 r., po ukończeniu nowicjatu, złożył śluby zakonne, po czym został wysłany na praktykę nauczycielską do kolegiów prowadzonych przez zakon w Brnie i Kłodzku, w których przebywał do 1607 roku. Po ukończeniu praktyki pedagogicznej został skierowany na rok do seminarium nauczycielskiego w Budziejowicach, gdzie zdobył wiedzę, pozwalającą na prowadzenie nauczania w szkołach licealnych. Po powrocie z Budziejowic, odebrał w Kłodzku wykształcenie muzyczne. W 1609 r. rozpoczął na uniwersytecie w Pradze studia filozoficzne i teologiczne. Ukończył studia i otrzymał święcenia kapłańskie w 1614 roku. W następnych latach był kaznodzieją w Pradze i proboszczem we wsi Kopanina, należącej do praskiego kolegium jezuitów. Z chwilą wybuchu wojny trzydziestoletniej, w 1618 r., sytuacja Melchiora i czeskich jezuitów uległa gwałtownemu pogorszeniu. Czesi zbuntowali się przeciw władzy cesarskiej Ferdynanda II Habsburga i obwołali królem Czech Fryderyka, elektora palatynatu reńskiego. Po stronie zbuntowanych czeskich protestantów stanęli: tegoż wyznania książęta niemieccy, Szwecja, Dania, Holandia i Anglia oraz katolicka Francja, zainteresowana osłabieniem Habsburgów. Stronę katolickiego cesarza zajęły: Austria, Hiszpania i Polska, która co prawda nie wysłała własnych wojsk, jednak król Zygmunt III Waza wyraził zgodę na zrekrutowanie polskich wojsk zaciężnych, lekkiej jazdy, tzw. "lisowczyków". Czesi z zaciekłością atakowali instytucje kościoła katolickiego, księży i zakonników. Jezuici zostali wypędzeni z Pragi. Początkowo ojciec Melchior Grodziecki udał się do Brna, a gdy i to miasto musiał opuścić, skierował się na Węgry, gdzie ostatecznie został w Koszycach kapelanem oddziałów wojskowych wiernych cesarzowi. Czesi szukali w tym czasie pomocy przeciw cesarzowi, przede wszystkim wśród protestantów. Nawiązali sojusz z księciem Siedmiogrodu Bethlenem Gaborem. W sierpniu 1619 r. wojska Gabora, dowodzone przez węgierskiego magnata Jerzego Rakoczego zbliżyły się do Koszyc. Cesarski gubernator miasta przygotowywał je do obrony, jednak został zdradzony przez mieszczan, którzy weszli w porozumienie z najeźdźcą i otworzyli Węgrom bramy. W koszyckim zamku przebywali wówczas trzej jezuici: o. Melchior Grodziecki, Stefan Pongracz, Węgier i Chorwat Marek Stefan Križ. Wszystkich natychmiast uwięziono. Rada miejska rozpoczęła obrady nad losem miejscowych katolików. Część rajców domagała się śmierci dla wszystkich, jednak na skutek oporu części kalwinów postanowiono zadowolić się zamordowaniem trzech księży.
W nocy 7/8 września 1619 roku hajducy dowodzeni przez Jana Lajosa weszli na zamek. Towarzyszyli im także radni Alvinczy i Reyner. Hajducy zaczęli znęcać się najpierw nad Melchiorem Grodzieckim i Pongraczem, następnie ścięli toporem najstarswzego z kapłanów, kanonika Križa. Powróciwszy do izby, w której znajdowali się jezuici, nadal torturowali, najpierw Pongracza, potem Grodzieckiego, namawiając ich jednocześnie do odstępstwa od wiary katolickiej i przyjęcia kalwinizmu. Opór męczenników wywoływał wściekłość oprawców i nowe wyszukane tortury. W kilku godzinach mąk Melchiora Grodzieckiego hajducy ścięli toporem, zaś Stefana Pongracza jeszcze przez kilkanaście godzin poddawali wyszukanym torturom, wśród których wreszcie skonał. Wieść o męce księży obiegła szybko miasto i wzbudziła oburzenie nawet miejscowych protestantów. Rada miejska w tej sytuacji postanowiła nakazać katu potajemne pochowanie ciał zamęczonych kapłanów. W tym czasie polskie, zaciężne oddziały lekkiej jazdy, tzw "lisowczycy", pustoszący Węgry pod cesarskim sztandarem, zadali wojskom Bethlena Gabora ciężką klęskę, zmuszając go do odwrotu spod obleganego Wiednia. W rokowaniach pokojowych z Gaborem poseł cesarski uzyskał obietnicę wydania ciał koszyckich męczenników. Pochowano ich w okolicach Koszyc, a w 1636 r. przeniesiono do kościoła sióstr urszulanek w Tyrnawie, gdzie spoczywają do dzisiaj.
Liczne łaski przypisywane Melchiorowi Grodzieckiemu i jego Towarzyszom spowodowały szybkie rozszerzenie się kultu męczenników na Słowacji, Morawach, Śląsku i Węgrzech. Oczekiwania wiernych spowodowały wszczęcie procesu beatyfikacyjnego już w 1628 r. Starania zostały zakończone dopiero w styczniu 1905 r., kiedy to papież Pius X ogłosił beatyfikację Męczenników Koszyckich. W lipcu 1995 r. w Koszycach Ojciec Święty Jan Paweł II dokonał kanonizacji Melchiora Grodzieckiego, Stefana Pongracza i Marka Stefana Križa.
