św. Klemens Maria Hofbauer (Dworzak)
26.12.1751-15.03.2013
Św. Klemens Maria Hofbauer urodził się 26 grudnia 1751 r. w Tasovicach na Morawach. Na chrzcie otrzymał imię Św. Jana Apostoła, później używał imion Jan Klemens Maria. Jego ojciec, Czech, Paweł Dwořak był rzeźnikiem w czeskich Budziejowicach, skąd wyemigrował do zamieszkałych głównie przez Niemców, morawskich Tasovic. Po zamieszkaniu w nowym, niemieckim środowisku zmienił nazwisko na niemieckie, tłumacząc dotychczasowe Dvořak na Hofbauer. W Tasovicach ożenił się z Niemką Marią z domu Steer. Wszystkie dzieci Pawła i Marii, a było ich dwanaścioro, zostały wpisane do ksiąg parafialnych już pod nazwiskiem Hofbauer.
Ojciec zmarł gdy Jan miał zaledwie siedem lat. Utrzymanie licznej rodziny spoczęło na ramionach samotnej matki. W ogromnym trudzie zaspokajała podstawowe potrzeby potomstwa przekazując mu jednocześnie głębokie religijne wychowanie. Niestety, ze względu na bardzo ciężką sytuację materialną rodziny nie mogła zapewnić dzieciom wykształcenia zgodnego z ich aspiracjami. Jan od najmłodszych lat marzył o kapłańskim powołaniu. Wydawało się, że brak wykształcenia zamyka przed nim tę drogę. Zdobywszy zawód piekarza podjął pracę w klasztorze norbertanów w Klosterbrück. Jednocześnie zdobywał podstawy wykształcenia. Niezaspokojone pragnienie oddania się służbie Bożej sprawiło, że w 1774 r. opuścił klasztor i wraz z przyjacielem Piotrem Kunzmannem udał się do Rzymu, a stamtąd do Tivoli, gdzie osiadł wśród pustelników podejmując próbę życia eremickiego. Okazało się jednak, że nie życie pustelnicze, a praca apostolska jest prawdziwym powołaniem Jana. Po opuszczeniu eremu wrócił do norbertanów w Klosterbrück, gdzie w zamian za pełnienie różnych domowych posług, rozpoczął naukę w przyklasztornym gimnazjum. Wkrótce potem jeszcze raz podjął próbę życia pustelniczego, tym razem w Mühlfrauen pod Tasovicami. Również i tym razem opuścił erem i udał się do Wiednia gdzie pracował jako piekarz. Codzienna obecność Jana Hofbauera na Mszy świętej zwróciła uwagę trzech pobożnych sióstr von Maul. Dzięki ich pomocy mógł rozpocząć i ukończyć studia teologiczne na uniwersytecie wiedeńskim. Po ukończeniu studiów udał się wraz z przyjacielem Tadeuszem Hüblem do Rzymu, gdzie w 1784 r. obydwaj wstąpili do zakonu redemptorystów. Zgromadzenie Najświętszego Odkupiciela założył w 1732 r. w Italii św. Alfons Maria Liguori w celu niesienia pomocy religijnej ludziom najbardziej zaniedbanym duchowo, zwłaszcza ubogim. Jan Hofbauer przyjął w zgromadzeniu nowe imiona Klemensa Marii, pod którymi zapisał się w historii Kościoła. Ze względu na zdobyte wcześniej wykształcenie teologiczne, w marcu 1785 r., wkrótce po zakończeniu nowicjatu i złożeniu ślubów zakonnych, obydwaj otrzymali święcenia kapłańskie. Klemens Hofbauer miał wówczas 34 lata. Razem z Hüblem został skierowany na północ, aby rozszerzyć działalność zakonu na drugą stronę Alp. Misja w Wiedniu nie powiodła się, mimo całorocznych starań, ze względu na niechęć cesarskiej administracji, w związku z czym postanowiono skierować ich na Pomorze Szwedzkie do Stralsundu, dla nawracania niemieckich protestantów. Po drodze mieli udać się do Warszawy, po dodatkowe instrukcje od papieskiego nuncjusza. Ojciec Klemens Maria Hofbauer wraz z o. Tadeuszem Hüblem i bratem Piotrem Kunzmannem przybył do Warszawy na kilka dni w 1787 r. i pozostał w niej przez następne dwadzieścia jeden lat, aż do 1808 roku. Była zima, drogi w fatalnym stanie, więc nuncjusz papieski kazał św. Klemensowi Marii i jego dwom towarzyszom poczekać w Warszawie do wiosny. Pobyt w Warszawie nie skończył się jednak po kilku miesiącach. Na prośbę bractwa św. Benona i nuncjusza Ferdynanda Saluzzo oraz króla Stanisława Augusta Poniatowskiego Klemens wraz z towarzyszami przyjął duszpasterstwo w kościele pojezuickim na Starym Mieście, a rok później na Nowym Mieście, w kościele niemieckiego bractwa św. Benona. Był spowiednikiem i kaznodzieją, opiekunem bractw religijnych, założył także sierociniec i szkołę dla chłopców z najbiedniejszych rodzin, a w 1795 r. pierwszą w dziejach polskiej edukacji bezpłatną szkołę zawodową oraz sierociniec dla dziewcząt.
Jego działalność otrzymała wsparcie Komisji Edukacji Narodowej, króla i sejmu. Podjąwszy prowadzenie tych dzieł Klemens Maria pozostał w polskiej stolicy. Stworzył tu pierwszą w Polsce placówkę Redemptorystów, został też pierwszym rektorem klasztoru. W 1788 roku został mianowany wikariuszem generalnym zgromadzenia za Alpami.
Kościół św. Benona stał się na przełomie XVIII i XIX w. centrum życia religijnego Warszawy. Dużą uwagę zwracał św. Klemens na piękne sprawowanie liturgii oraz śpiew i muzykę. Nabożeństwa odprawiane były w językach polskim i niemieckim. Szczególnie wiele troski poświęcał dzieciom i młodzieży. Dbał o to, aby dać im jak najlepsze wykształcenie. Organizowaną przez siebie pomocą charytatywną obejmował coraz większe grono dzieci osieroconych i opuszczonych. Znana jest opowieść o tym, jak to w trosce o utrzymanie sierocińca prowadzonego w stolicy Polski musiał żebrać. Ktoś poproszony przez św. Klemensa Marię o datek, tak się zirytował, że uderzył go w twarz. Apostoł Warszawy przyjął policzek z godnością i powiedział: "To dla mnie, a co dla moich sierot?" Równocześnie nie zaniedbywał pracy duszpasterskiej z dorosłymi. Był wybitnym kaznodzieją. Spowiadał i głosił rekolekcje w klasztorach żeńskich. Otaczał opieką duszpasterską prostytutki, chorych i umierających. Prowadził także apostolat wśród protestantów i żydów. Zorganizował bibliotekę i drukarnię, w której wydawano podręczniki szkolne, książki religijne, katechizmy oraz polskie tłumaczenia dzieł św. Alfonsa Liguori. Jako wikariusz generalny dbał również o rozwój zakonu. Ojciec Klemens rekrutował spośród chłopców przyszłych redemptorystów. Na koszt zgromadzenia oddawał ich do gimnazjów, potem sam uczył ich teologii i filozofii, aż do święceń kapłańskich. W tym celu założył też w Warszawie nowicjat. Po ośmiu latach pracy wychował siedmiu kapłanów, w 1803 r. było ich już osiemnastu, zaś w roku 1808 zgromadzenie liczyło w Warszawie 36 członków. Gdy władze zaborcze, a później władze Księstwa Warszawskiego zaczęły stawiać jego działalności kolejne przeszkody odbył kilka podróży do Francji, Niemiec i Szwajcarii poszukując miejsc na założenie nowych placówek Zgromadzenia Najświętszego Odkupiciela. Gdy po trzecim rozbiorze Polski Warszawa znalazła się pod pruską okupacją dla Klemensa Marii Hofbauera i jego dzieła zaczęły się bardzo trudne czasy. Doznawał licznych prześladowań, a na jego działalność bardzo niechętnie patrzyły nieprzychylne Kościołowi władze zaborcze. Mimo starań u samego króla Fryderyka II władze pruskie zamknęły prowadzoną przez zgromadzenie szkołę. Mimo ogromnych i niepodważalnych osiągnięć zakonu na polu edukacji, w pracy duszpasterskiej i charytatywnej niechęć pruskiej administracji kontynuowały, kontrolowane przez Francuzów, władze Księstwa Warszawskiego.
20 czerwca1808 Napoleon polecił wywieźć redemptorystów z Warszawy i osadzić w byłej pruskiej twierdzy w Kostrzyniu nad Odrą. Po miesiącu zakonników zwolniono, jednak bez prawa powrotu na teren Księstwa Warszawskiego. Święty Klemens Maria Hofbauer pojechał do Wiednia, gdzie osiadł przy klasztorze sióstr urszulanek. Tam w latach 1809—1813 pracował w kościele włoskim (minorytów), a do roku 1820 jako rektor kościoła św. Urszuli i spowiednik urszulanek. Również tutaj rozwijał szeroką działalność charytatywną i duszpasterstwo indywidualne obejmujące głównie studentów i profesorów uniwersytetu wiedeńskiego. Wywarł także duży wpływ na życie kulturalne i polityczne Wiednia. Zwalczał zgubne dla katolicyzmu wpływy oświecenia, jansenizmu i józefinizmu. Szczególnie silny wpływ na wiernych wywierał przez piękną liturgię, kazania oraz posługę w konfesjonale, był bowiem cenionym spowiednikiem wszystkich warstw społecznych Wiednia. Mimo licznych szykan ze strony józefińskich urzędników i policji jego wystąpienia ściągały rzesze słuchaczy i były źródłem wielu nawróceń. Św. Klemens Maria Hofbauer zmarł 15 marca 1820 r. Po uroczystościach pogrzebowych w katedrze św. Stefana pochowany został na „cmentarzu romantyków” w Maria Enzersdorf koło Wiednia. W 1862 r. jego doczesne szczątki przeniesione zostały uroczyście do kościoła redemptorystów Maria am Gestade w Wiedniu. W 1888 roku ogłoszony został przez papieża Leona XIII błogosławionym, a w 1904 r. Pius X dokonał jego kanonizacji. W roku 1913 ogłoszony został drugim patronem czeladników, a rok później, drugim patronem Wiednia. Ze względu na długi pobyt w Warszawie, i wielkie dla stolicy zasługi, Episkopat Polski włączył św. Klemensa Marię Hofbauera do katalogu świętych polskich.
Zgromadzenie Najświętszego Odkupiciela założył w 1732 r. w Italii św. Alfons Maria Liguori w celu niesienia pomocy religijnej ludziom najbardziej zaniedbanym duchowo, a zwłaszcza ubogim. Charyzmatem redemptorystów jest pójście za Chrystusem Odkupicielem i głoszenie ludziom Dobrej Nowiny o przeobfitym odkupieniu. Obecnie redemptoryści pracują w 73 krajach świata i liczą ok. 5800 ojców, braci i studentów.
Polskich redemptorystów jest ponad 500. Blisko 150 spośród nich pracuje poza granicami kraju: w Brazylii, Boliwii, Argentynie, Burkina Faso (Afryka), Rosji, Kazachstanie, na Białorusi i Ukrainie, a także w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Danii, Niemczech, Austrii i we Włoszech.
Warszawska prowincja redemptorystów powstała w 1909 r. Jest najliczniejszą w zgromadzeniu — liczy 20 klasztorów w Polsce; należą do niej także redemptoryści pracujący na terenach dawnego ZSRR. Podejmuje działalność misyjną, rekolekcyjną i parafialną. Prowadzi Radio Maryja oraz Wydawnictwo „Homo Dei”.
