6 sierpnia 1914 r. – wymarsz z Krakowa na wojnę 1 Kompanii Kadrowej Strzelców.
Po klęsce walki rewolucyjnej w zaborze rosyjskim prace działaczy niepodległościowych skupiły się głównie na terenie Galicji. Tam, w ramach monarchii austro-węgierskiej, Polacy posiadali szeroką autonomię, dzięki czemu warunki do działania na niwie niepodległościowej były najkorzystniejsze.
W czerwcu 1908 r. odbyło się we Lwowie zebranie założycielskie Związku Walki Czynnej (ZWC). Inspiratorem jego utworzenia był Józef Piłsudski, wśród pierwszych jego organizatorów znaleźli się m.in. Kazimierz Sosnkowski, Marian Kukiel i Władysław Sikorski. ZWC powstał w oparciu o istniejące na terenie Galicji koła milicyjne PPS oraz organizację wojskową „Nieprzejednani”. Celem związku było dążenie do wywalczenia niepodległej republiki demokratycznej, za głównego wroga uważano Rosję. ZWC pozostawał tajny, także wobec władz Austro-Węgier.
Rychło po powołaniu ZWC przystąpiono do szklenia wojskowego członków. W 1915 r. Marian Kukiel, wspominając początki polskiego ruchu militarnego, pisał: Czas to był bowiem, gdy z jednym plutonem w cywilnych ubraniach z paru sztukami broni owiniętej w derki, ruszało się w jary i polany leśne na tajemne ćwiczenia, kiedy strzelano po wąwozach pojedynczo do improwizowanych celów; a jednak nie tylko zdobywano sobie duże wyrobienie wojskowe, lecz także wzmagała się żądza wiedzy, namiętność do sztuki wojenne, dojrzewały roczniki pierwsze oficerów strzeleckich.
Żywiołowy rozwój ZWC objął początkowo ośrodki miejskie w Galicji, a wkrótce rozszerzył się na teren zaboru rosyjskiego i samej Rosji. W celu szkolenia kadr zorganizowano szkoły wojskowe, których program nauki podzielono na kursy oficerski i podoficerski.
W 1910 r. w oparciu o tajny ZWC Piłsudski powołał jawne organizacje Związek Strzelecki (w Krakowie) i Towarzystwo Strzelec (we Lwowie). W rzeczywistości była to jedna organizacja, na czele której stał Józef Piłsudski, zaś funkcję szefa sztabu sprawował Kazimierz Sosnkowski.
Związek Strzelecki posiadał znacznie szerszą niż ZWC bazę społeczną. Uniezależnił się od wpływów PPS, stając się organizacją o charakterze ogólnonarodowym. Jego oddziały istniały nie tylko w Galicji, w zaborze rosyjskim i samej Rosji, ale także w wielu krajach Europy (Belgia, Dania, Francja, Niemcy, Szwajcaria, wielka Brytania). W czerwcu 1914 r. Związek Strzelecki osiągnął stan ponad 7200 ludzi; do wybuchu wojny ich liczba jeszcze wzrosła.
Idea walki zbrojnej o niepodległość Polski objęła głównie młodych, o różnej przynależności politycznej i poglądach społecznych.
Największa rola w tej dziedzinie, obok Związku Strzeleckiego, przypadła w udziale Polskim Drużynom strzeleckim. Utworzone w 1911 r., skupiały ponad 5000 członków. Drużyny istniały na terenie trzech zaborów, Austrii, Belgii, Czech, Francji, Niemiec, Rosji, jak również Stanów Zjednoczonych i Brazylii.
Podobnie jak i w Związku Strzeleckim szkolenie wojskowe stało na dość wysokim poziomie. Choć Polskie Drużyny Strzeleckie wywodziły się z innego niż Związek Strzelecki nurtu politycznego, to obie te organizacje współdziałały w dziedzinie przygotowań militarnych. W 1914 r. na czele Polskich Drużyn Strzeleckich stał Marian Januszajtis „Żegota”.
Oprócz Związku strzeleckiego i Polskich Drużyn Strzeleckich pracę wojskową prowadzono też w Drużynach Bartoszowych, Drużynach Podhalańskich, Drużynie im. T. Kościuszki, zaś w istniejącym od 1867 r. Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół” utworzono Polowe Drużyny i podjęto szkolenie militarne członków. Prowadzili je emerytowani oficerowie armii austro-węgierskiej m.in. płk Zygmunt Zieliński, ppłk Piotr Fiałkowski i kpt. Józef Haller.
Jednak poziom wyszkolenia wojskowego we wszystkich polskich organizacjach paramilitarnych był bardzo nierówny: dobry w Związku strzeleckim i Polskich Drużynach Strzeleckich, słaby w pozostałych.
W 1912 r. powstała Komisja Tymczasowa Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych, stanowiąca polityczna reprezentację ruchu niepodległościowego w Galicji. Tworzyły ją tamtejsze ugrupowania: Polska Partia Socjalno-Demokratyczna Galicji i Śląska, Polskie Stronnictwo Ludowe i Polskie Stronnictwo Postępowe oraz partie zaboru rosyjskiego – Polska Partia Socjalistyczna-Frakcja Rewolucyjna, Narodowy Związek Robotniczy, Narodowy Związek Chłopski. Komisja ta wyznaczyła Piłsudskiego na komendanta głównego polskich sił wojskowych.
Działalność militarna wspierał utworzony w 1912 r. Polski Skarb Wojskowy, którego zadaniem było gromadzenie na ten cel funduszy oraz rozdzielanie ich między poszczególne organizacje paramilitarne.
Jak wspominał po latach rosyjski rewolucjonista Wiktor Czernow w 1914 r. Piłsudski z przekonaniem przewidywał w najbliższej przyszłości austriacko-rosyjską wojnę z powodu Bałkanów. Nie miał wątpliwości co do tego, że za Austrią staną – a właściwie już stoją – Niemcy. Wypowiedział następnie pewność, że Francja nie będzie mogła pozostać biernym świadkiem konfliktu: dzień, w którym Niemcy wystąpią otwarcie po stronie Austrii, spowoduje nazajutrz dla Francji konieczność z mocy obowiązującego ją układu, interwencji po stronie Rosji. Wreszcie twierdził, że Anglia nie będzie mogła pozostawić Francji na łaskę losu. Jeśli zaś połączone siły Anglii i Francji będą niedostateczne, wciągniętą będzie, prędzej czy później, po ich stronie Ameryka. Następnie analizując potencjał wojenny wszystkich tych mocarstw, Piłsudski postawił wyraźne pytanie: jaki będzie przebieg i czyim zwycięstwem zakończy się wojna? Jego odpowiedź brzmiała: Rosja będzie pobita przez Austrię i Niemcy, a te z kolei będą pobite przez siły anglo-francuskie (lub anglo-amerykańsko-francuskie). Wschodnia Europa będzie pobita przez Europę środkowa, a środkowa z kolei przez zachodnia. To wskazuje Polakom kierunek ich działań.
W wypadku wojny Piłsudski przewidywał, iż wojska rosyjskie nie będą stawiać znaczniejszego oporu na terenach Królestwa Polskiego położonych na lewym brzegu Wisły. Świadczyć o tym mogło usytuowanie stałych fortyfikacji wzdłuż linii Wisły, Narwi i Biebrzy, a także pokojowa dyslokacja jednostek. Dlatego liczył, iż wkroczenie strzelców na ziemie zaboru rosyjskiego, choć ryzykowne, może przynieść sukces: masowy napływ ochotników do oddziałów, co miało pozwolić na przekształcenie formacji strzeleckich w armię polską. Armia ta, w związku z przewidywanym przebiegiem wojny, w końcowej fazie konfliktu mogła odegrać dużą rolę w procesie tworzenia państwowości polskiej. Piłsudski zakładał, że podległe mu oddziały wkroczą na teren Zagłębia Dąbrowskiego, gdzie dość znaczne wpływy posiadała związana z nim PPS. Dlatego zorganizowano magazyny broni w Krzeszowicach, Zatorze i Chrzanowie.
28 czerwca 1914 r. doszło do zabójstwa arcyksięcia Ferdynanda w Sarajewie. To bezpośrednio przyczyniło się do wybuchu wojny światowej. 28 lipca Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Serbii, 1 sierpnia Niemcy Rosji, 2 sierpnia Niemcy Francji. W ciągu kilku następnych dni do wojny przystąpiły kolejne państwa.
29 i 30 lipca Piłsudski wydał częściowe rozkazy mobilizacyjne dla strzelców, polecając koncentrować oddziały w miejscowościach, w których do tej pory się znajdowały. 31 lipca podporządkowały mu się Polskie Drużyny Strzeleckie.
Początkowo Piłsudski dysponował jedynie zmobilizowaną letnią szkołą Związku Strzeleckiego w krakowskich Oleandrach. Zgodę na koncentrację oddziałów w Krakowie Austriacy wydali 2 sierpnia i dopiero wówczas mogły ściągać tam formacje strzeleckie z całej Galicji.
Tego też dnia Piłsudski przeprowadził rozmowę z oficerem austriackiego wywiadu (a później generałem Wojska Polskiego) Józefem Rybakiem, podczas której dowiedział się, że po wybuchu wojny austriacko-rosyjskiej oddziały polskie miały działać na kierunku Miechów-Jędrzejów-Kielce, a więc na terenach przeważnie wiejskich, o minimalnym wpływie PPS.
3 sierpnia została sformowana 1 Kompania Kadrowa Strzelców. Liczyła około 170 żołnierzy (dowódca Tadeusz Kasprzycki). Jej żołnierze wyróżniali się jednolitym wyposażeniem oraz posiadaniem nowoczesnych karabinów Manlichera (zdecydowana większość strzelców dysponowała starymi karabinami Werndla). Kompania ta miała dać instruktorów dla formowanych z ochotników na terenie Królestwa Polskiego nowych oddziałów.
6 sierpnia o godz. 4.00, jeszcze przed rozpoczęciem wojny austriacko-rosyjskiej, nastąpił wymarsz 1 Kompanii Kadrowej na teren Królestwa Polskiego. Kompanię poprzedzał patrol kawalerii (7 ludzi) Władysława Prażmowskiego-Beliny oraz oddział wywiadowczy. Wkrótce z Krakowa zaczęły wyruszać dalsze oddziały strzeleckie, kierując się w stronę Kielc.
Jednak akcja strzelecka nie przyniosła sukcesu. Pomimo zajęcia Kielc (przejściowo 12 sierpnia, ostatecznie 22 sierpnia) odzew ludności Królestwa Polskiego był minimalny. Większość mieszkańców zachowywała się wobec wkraczających na te tereny oddziałów obojętnie, a często wręcz nawet wrogo.
W tej sytuacji polscy politycy z Galicji doprowadzili do powołania przedstawicielstwa politycznego: Naczelnego Komitetu Narodowego i utworzenia regularnej formacji pod nazwą Legionów Polskich (16 sierpnia). Oddział Piłsudskiego, liczący około 2500 ludzi, miał się stać 1 pułkiem piechoty. Akces do Legionów Piłsudski ogłosił w zajętych przez siebie Kielcach 22 sierpnia. Samodzielna akcja niepodległościowa Polaków w 1914 r. dobiegła końca.
