Wspólnota Polska
historia
.wspolnotapolska.org.pl

11 października 1779 r. – w czasie walk o Savanah zmarł z ran gen. Kazimierz Pułaski

Urodził się w Warszawie, zapewne w lutym 1745 r. Syn Józefa, starosty wareckiego, oraz Marianny z Zielińskich.

Uczył się w konwikcie teatynów, po czym w 1762 r. został paziem królewicza Karola Wettina. Później otrzymał od ojca dzierżawione przez niego starostwo w Zazulinicach koło Zaleszczyk.

Razem z ojcem oraz braćmi Antonim i Franciszkiem przystapił do zawiązanej 29 lutego 1768 r. konfederacji barskiej. Uzyskał stopień płk. oraz funkcję dowódcy pułku, który miał sobie zorganizować. Wziął udział w działaniach przeciwko wojskom rosyjskim i królewskim na Podolu. Odniósł zwycięstwo pod folwarkiem Pohorełe (20 kwietnia), skutecznie bronił Chmielnika. Po kapitulacji załogi Berdyczowa (13 czerwca) dostał się do niewoli rosyjskiej. Wbrew umowie został (jak i czterej inni przywódcy konfederatów) zatrzymany, po czym odesłany do obozu jeńców w Połonnem. Wysłany do Latyczowa celem sporządzenia w aktach grodzkich wpisu o odstąpieniu od konfederacji, dokumentu nie podpisał. Natomiast ogłosił, iż do końca swojego życia będzie walczył przeciwko „najezdnikom”.

Należał do najsławniejszych dowódców konfederackich. Skutecznie bronił m.in. Okopów Św. Trójcy i twierdzy jasnogórskiej. Był kandydatem na stanowisko wodza naczelnego wojsk konfederacji barskiej. Sam sprawował funkcję marszałka ziemi łomżyńskiej. Pisała o nim prasa francuska, holenderska, niemiecka i angielska.

Wskazany jako organizator porwania króla (3 listopada 1771 r.), został skazany na karę śmierci. Wyrok ten uchylono dopiero w 1792 r., gdy po uchwaleniu konstytucji 3 maja ambasador rosyjski utracił realną władzę w Rzeczpospolitej. W związku z wygasaniem oporu wojsk konfederatów 31 maja 1772 r. ucharakteryzowany na kupca opuścił Jasną Górę, udając się na emigrację.

W końcu września 1773 r. dotarł do Strasburga, gdzie 5 października ogłosił manifest, protestując przeciwko wyrokowi skazującemu go na śmierć za rzekomy udział w zamachu na króla Stanislawa Augusta Poniatowskiego.

Następnie wyjechał do Turcji, gdzie w czerwcu i lipcu 1774 r. na czele sformowanego przez siebie Legionu Polskiego brał udział w walkach z Rosjanami. Po podpisaniu układu pokojowego między Rosją a Turcją (21 lipca 1774 r.) wyjechał do Marsylii, gdzie dotarł około połowy października.

Na wieść o proklamowaniu przez kolonie angielskie w Ameryce swojej niepodległości, 26 lipca 1776 r. zaoferował im swoje usługi. Uzyskawszy list polecający Beniamina Franklina do Jerzego Waszyngtona (z 29 maja 1777 r.), wyjechał do Ameryki.

Tam przedstawił Waszyngtonowi projekt sformowania kawalerii, wykorzystania niewolników niewolników armii angielskiej oraz zorganizowania szeroko zakrojonego ruchu partyzanckiego. Swoje propozycje, zgodnie z zyczeniem Waszyngtona, skierował 24 sierpnia do Kongresu. Sam, do czasu załatwienia nominacji, z kilku Polakami pozostawał w sztabie gen. La Fayette`a. 21 wrzesnia amerykańskich stopniu gen. bryg. został dowódcą amerykańskich lekkich dragonów.

Wyróżnił się podczas przegranej bitwy nad brzegami rzeczki Brandywine między Chester a Filadelfią. Stał wówczas na czele stworzonego przez siebie oddziału kwalerii. Po kolejnych starciach coraz częściej nazywano go Ojcem Kawalerii Amerykańskiej.

W połowie marca 1778 r. przeniesiony do Yorktown, wspólnie z Michałem Kowaczem opracował pierwszy regulamin amerykańskiej armii kontynentalnej. W tym też czasie opracował dla Kongresu memoriał dotyczący utworzenia mieszanej dywizji (piechota i kawaleria) do zadań specjalnych. Na podstawie decyzji z 28 marca Kongres zlecił mu dowodzenie niezależnym Legionem, który miał sformować. Po jego utworzeniu 2 lutego 1779 r. otrzymał rozkaz marszu do Karoliny Południowej, do dyspozycji gen. Beniamina Lincolna. 9 maja dotarł do charlestonu, gdzie Amerykanie skłonni byli kapitulować. Na jego zdecydowana interwencję podjęto skuteczną obronę.

16 września rozpoczęto oblężenie Savannah i znajdującego się tam portu. W trakcie walk 9 października został ciężko ranny, w następstwie czego dwa dni później zmarł.

29 października 1779 r. Kongres uchwalił, że ku czci generała brygady hrabiego Pułaskiego w Savannahma być wzniesiony pomnik. Został on odsłonięty dopiero w 1854 r.

W Stanach Zjednoczonych jego postać jest niezwykle doceniana. W stanach Arkansas, Georgia, Illinois, Indiana, Kentucky, Missouri i Wirginia są hrabstwa jego imienia.  Na kapitelu w Waszyngtonie w 1867 r. umieszczono jego popiersie, a w 1919 r. postawiono pomnik na jednym z głównych placów miasta. Istnieje wiele instytucjinoszących jego imię, a także pomników, ulic, mostów, szkół i autostrad. 11 października jest obchodzony jako Pulaski Day. Istnieje także Order Wojskowy Pułaskiego.

Również w kraju jego pamięci jest poświęcone muzeum w Warce, jego imię nosi jeden z okrętów Polskiej Marynarki Wojennej.