20-22 września 1939 r. – obrona miasta Grodna przed oddziałami Armii Czerwonej.
W 1939 r. Grodno liczyło około 58 tys. mieszkańców. Był to silny ośrodek polskiej kultury. W mieście znajdowały się liczne szkoły, biblioteki, Teatr Miejski im. E. Orzeszkowej, Teatr Objazdowy Samorządów Wojewódzkich, Państwowe Muzeum Historyczne, Państwowe Muzeum Przyrodnicze i ogrody: zoologiczny oraz botaniczny.
Był to także silny garnizon wojskowy, który tworzyły Dowództwo Okręgu Korpusu nr III, dowództwo 29 Dywizji Piechoty, 76 i 81 pułki piechoty, 29 pułk artylerii lekkiej, 7 batalion pancerny, kadra 3 batalionu telegraficznego i Obóz Warowny „Grodno”. W związku z przygotowaniami obronnymi jednostki te przetransportowano w inne rejony kraju.
Także podczas kampanii 1939 r. przed 17 września osłabiony już liczebnie garnizon Grodna ponownie został w większości ewakuowany na południe kraju. W mieście pozostały niepełny batalion wartowniczy nr 31, I batalion Obrony Grodna oraz niemal całkowicie pozbawiony uzbrojenia Ośrodek Zapasowy 29 dywizji; nie było żadnej artylerii. Na czele garnizonu stał płk Bronisław Adamowicz.
17 września Armia Czerwona przekroczyła granicę Rzeczypospolitej. Wojsko Polskie na terenie północno-wschodniej części kraju zaczęło się koncentrować w wybranych miastach. Jednym z nich stało się Grodno, gdzie dotarły m.in. improwizowany pułk ppłk. Zygmunta Blumskiego, batalion Obrony Narodowej „Postawy”. Do szeregów zgłaszali się liczni ochotnicy. Ogółem siły polskie liczyły 1500-2000 żołnierzy. Dowódcą obrony został płk Piotr Siedlecki. Od samego początku wśród dowódców wyróżniali się mjr Benedykt Serafin i kpt. Piotr Korzon oraz wiceprezydent miasta Roman Rawicki, który wzywał do stawiania oporu napastnikom.
Sowieckie dowództwo dość chaotycznie wydawało rozkazy dotyczące zajęcia Grodna, nakazując to działanie różnym jednostkom. Ostatecznie jako pierwsza wyruszyła 27 Brygada Pancerna, wspierana przez 119 pułk strzelców i batalion 101 pułku strzelców.
Rankiem 20 września posuwający się w straży przedniej brygady batalion rozpoznawczy (13 wozów bojowych) przejechał przez most na Niemnie i wtargnął do centrum miasta. Tam, wspólnym wysiłkiem polskich żołnierzy i ochotników, pododdział ten został całkowicie zniszczony. Wkrótce potem do Grodna dotarł nowy oddział 27 Brygady Pancernej (36 wozów) oraz batalion 119 pułku strzelców, który przeprawiwszy się przez Niemen utworzył przyczółek.
Wieczorem siły obrońców zwiększyła improwizowana Rezerwowa Brygada Kawalerii, zaś dowództwo obrony przejął gen. Wacław Przeździecki.
Rankiem 21 września pod Grodno dotarła nowa sowiecka jednostka – 20 Brygada Zmotoryzowana. Czerwonoarmiści uderzyli od strony południowej i południowo-wschodniej. W wyniku walk ulicznych obie strony poniosły ciężkie straty. W tym czasie do Grodna docierały nowe sowieckie oddziały: grupa zmechanizowana 16 Korpusu Strzeleckiego (2 bataliony czołgów i batalion rozpoznawczy), 31 pułk czołgów oraz części 2 Brygady Pancernej. Rosnąca przewaga wroga sprawiła, iż polskie jednostki rozpoczęły odwrót w kierunku granicy litewskiej. Walki trwały do rana 22 września.
W wyniku starć Sowieci stracili (według własnych danych) 5 wozów bojowych, dalsze 14 zostało uszkodzonych, ponad 200 napastników poległo lub odniosło rany. W odwecie za stawiony opór oddziały Armii Czerwonej zamordowały ponad 300 Polaków. Znane są przypadki przywiązywania schwytanych ochotników do czołgów, atakujących polskie pozycje. Tak m.in. zginął 12 letni Tadeusz Jasiński.
Grodno było jedynym większym miastem II Rzeczypospolitej, które stawiło zdecydowany, trwający kilka dni, opór Sowietom, podczas ich napaści we wrześniu 1939 r. Polskie władze na obczyźnie, doceniając niezłomną postawę mieszkańców, zamierzało nadać miastu order Virtuti Militari, do czego do dzisiejszego dnia nie doszło.
