17 – 26 sierpnia 1919 roku, I Powstanie Śląskie.
Sytuacja narodowościowa i społeczna Śląska była bardzo skomplikowana. Na różnice narodowościowe nakładały się różnice społeczne, Polacy stanowili większość klasy robotniczej natomiast Niemcy przeważali wśród przedsiębiorców i właścicieli ziemskich. Miasta miały w większości przewagę ludności niemieckiej, wieś zaś polskiej.
Klęska Niemiec w wojnie, trudności gospodarcze po jej zakończeniu oraz rozprężenie aparatu państwowego były przyczyną radykalizacji mas robotniczych.
W końcu 1918 roku rozpoczęły się na Śląsku masowe strajki, zaczęto odczuwać braki żywności, zaś powrót zdemobilizowanych żołnierzy spowodował narastające bezrobocie. Dochodziło do licznych starć strajkujących z wojskiem i policją. Z inspiracji socjaldemokratów niemieckich zaczęły powstawać Rady Delegatów Robotniczych i Chłopskich podległe Centralnej Radzie Robotniczej i Żołnierskiej w Katowicach. Władze niemieckie obawiając się utraty Śląska wprowadziły na jego terenie w styczniu 1919 roku stan oblężenia. Wzmacniano niemieckie jednostki wojskowe, utworzono Grenzschutz – paramilitarną formację która w późniejszym okresie wsławiła się licznymi zbrodniami popełnianymi na ludności polskiej oraz na polskich i niemieckich działaczach robotniczych.
W styczniu 1919 roku rozpoczęły się w Paryżu obrady Konferencji Pokojowej. Wszystkie polskie partie polityczne, które jednogłośnie domagały się powrotu Śląska do Polski, miały przekonanie, iż dokona się to na drodze rokowań a ewentualna walka zbrojna może doprowadzić do skomplikowania sytuacji międzynarodowej Polski.
W tym samym okresie przez Śląsk przewaliła się kolejna fala strajków i zamieszek. Polacy wobec zaostrzającej się sytuacji przystąpili do organizowania się w „Związki Wojackie” grupujące byłych żołnierzy armii niemieckiej pochodzenia polskiego. Związki te wraz z członkami „Sokoła” oraz „Straży Obywatelskiej” stały się bazą rekrutacyjną do tworzonej od lutego Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska na której czele stanął Józef Grzegorek.
Poglądy dowództwa nowopowstałego POW na prowadzenie walki zbrojnej nie były jednolite, część opowiadała się za jej natychmiastowym podjęciem, inni zaś uważali, iż może to nastąpić po uzyskaniu pomocy z Wielkopolski lub Warszawy. Jednak pomimo ogromnej dysproporcji sił (Niemcy – 60 tys. ludzi, 650 CKM – ów, 150 dział, Polacy 11 tys. ludzi, 14 CKM – ów) dowództwo POW postanowiło wykorzystać ogromna falę strajków w Niemczech oraz rewolucję w Bawarii, wyznaczając datę wybuchu powstania na 21 kwietnia 1919 roku. Negatywna opinia władz Wielkopolski oraz rządu polskiego, liczących na rozwiązanie problemu Śląska w traktacie pokojowym spowodowała odwołanie wybuchu powstania.
Projekt traktatu pokojowego zakładał ze w ciągu 15 dni od jego podpisania Śląsk opuszcza władze i wojska niemieckie zaś kontrole nad nim przejmie Komisja Międzysojusznicza w skład której wchodziły: Francja, Włochy i Wlk. Brytania. O losach Śląska miał zadecydować plebiscyt przeprowadzony pod jej nadzorem.
Licząc się z tym, ze Niemcy mogą odmówić podpisania traktatu pokojowego, dowództwo POW wyznaczyło kolejna datę wybuchu powstania na dzień 22 czerwca 1919 roku. Podpisanie przez Niemców traktatu spowodowało odwołanie w ostatniej chwili wybuchu powstania. Rozkaz ten nie dotarł jednak do wszystkich oddziałów. W nocy z 22/23 czerwca w powiatach Koźle i Racibórz doszło do wybuchu walk. Niemcom bardzo szybko udało się opanować sytuację i rozbić słabe oddziały powstańcze.
Wydarzenia te spowodowały rozprzężenie i osłabienie ducha bojowego wśród znacznej części członków POW. Sytuację dodatkowo komplikował rozłam w dowództwie POW, który spowodował że jednolite do tej pory kierownictwo uległo rozbiciu.
Pomimo tych wszystkich przeciwności POW w połowie lipca 1919 roku liczył już 23 tys. członków.
W dniu 11 sierpnia 1919 roku wybuchł na Śląsku strajk powszechny, 15 sierpnia żołnierze Grenzschutzu dokonali w Mysłowicach masakry protestujących robotników zabijając 10 osób. W dniach 15 i 16 sierpnia Niemcy aresztowali część dowództwa POW, przejmując jednocześnie szereg ważnych dokumentów organizacji. Zgromadzeni w Piekarach dowódcy POW, wydali rozkaz rozpoczęcia powstania z nocy z 16/17 sierpnia. Walki w wyznaczonym terminie rozpoczęły się w powiecie Pszczyńskim a następnego dnia Rybnickim, Katowickim, Bytomskim i Tarnogórskim. Na przebiegi powstania zaważyła ogromna przewaga Niemców, brak elementu zaskoczenia także brak w początkowym okresie walk jednolitego dowództwa (Dowództwo Główne POW zorganizowano dopiero w trakcie walk). Pomimo to powstańcy początkowym okresie odnieśli szereg lokalnych sukcesów (np. opanowanie Tych). Jednak od 20 sierpnia skoncentrowane oddziały niemieckie zmusiły powstańców do przejścia do obrony a następnie zaczęły wypierać je z zajętych terenów.
Rząd polski związany postanowieniami traktatu Wersalskiego nie mógł udzielić powstańcom pomocy.
W dniu 24 sierpnia walki ustały, choć nieliczne oddziały którym udało się przejść na terytorium Polski prowadziły jeszcze przez kilka dni wypady przeciw Niemcom. Uciekając przez represjami niemieckimi Śląsk, opuścilo ponad 22 tys. ludzi. –
